Menditerapia

ELIXABETE PEREZ GAZTELU

Badakizue nolakoak diren umeak. Ez zitzaidan, bada, lehengoan alaba etorri eskolan terapia edo sendabideez lan bat egin behar zutela eta ea laguntzerik ba ote nuen. Sekulako lana egin ziola amak bere lagun Joni eta hortxe zebilela zeharo oilartuta, fitoterapia edo deitzen zen arraiokeriaren bati buruzko lana denen muturren aurretik pasa eta pasa. Eta ordutik aurrera ez omen du besterik ahotan eta kokoteraino dauzkala gelako guztiak. Egia esan, nahiago nuen mila aldiz nire denbora eta pazientzia beste zerbaitetan eman, baina... ez neukan ihesbiderik, ahaleginduko nintzela agindu eta hortxe abiatu nintzen, terapia ditxosozkoen munduan barrena.

Zer egin? (ez gaizki pentsatu karroza-zalgurdiok, ez du sobietarren oihartzunik). Horixe, bada, jakinduria guztien iturri eta paradisu berria omen den armiarma-sarean murgildu beste erremediorik ez nuela argi ikusi nuen; bai horixe! Interneten sartu eta hemen bilatu, han klik egin eta, honatx! Hortxe zegoen, nire begi aurrean bilatzen nuena. Behingoz isilduko zen, bai, mukizu setoso hori!.

Orain ere Estatu Batuetatik dator notizia (barka, Pasaiakoek). Jendea han erotu beharrean omen dabil mountain therapy esaten dioten sendabide berri bati ekin eta ekin (menditerapia erabiliko dut guztiok argiago ulertuko dugulakoan. O.K, friends?). Eta ikertzaileek diotenez, sekulako ondorio onak ekarri dizkie saiatu duten ehundik laurogeita zazpiri (%87). Zer izan ote zitekeen bada munduko gaitz guztiak oiloak ferratzera bidaltzen ari zen panazea? Labur-labur emango dizuet euskarara moldatua Estatu Batuetako ingelesean idatzia aurkitu nuena. Aurrera baino lehen, hala ere, jakinaren gainean jarri nahi zaituztet okerren bat egon, egon daitekeela, baina, funtsean bederen, uste dut zintzo errespetatu dudala jatorrizko testua (inork bere begiz irakurri nahiko balu, hemen doa helbidea: www.naturcities.org/therapy ).

Tira, bada, sarreran diote menditerapia horrek aldaera batzuk ere badituela (climb therapy, batez ere edadeko jendearentzat eta hill therapy gaztetxoentzat aipatzen dituzte), baina, inondik ere, zabalduena delako mountain hori omen da.

Osasuntsu egoteko modu hau bere egin duen jendeari (Iagin gisa 150 lagun hartu dituzte) galdeketa zabal bat egin diote. Oraindik ere aztertzen ari diren arren, hauek dira orain arte atera dituzten ondorioak:

• Ezinbestekoa omen da taldean egitea. Bakarka eginez gero ez omen du onura bera.

• Itxura guztien arabera, nahiz eta galdetutako guztiek edonorentzako osasungarritzat jo, batez ere 30-65 urte bitarteko lagunek jotzen dute terapia mota honetara (%98). Ikertzaileen ustez, ostiralean parranda pulamentuz ezin egin izatea oso gogoan hartu beharreko aldagaia izan daiteke, baina oraindik aztertzen ari dira.

• EEBBetako ikertzaileek ez diote oraingoz erantzun ganorazkorik aurkitu hileko hirugarren astean menditerapiari ekin behar horri. Areago, aski harrituta daude juduen artean ere harrera ona izan duelako. Era berean azpimarratzen dute menditerapian kanpoko eguraldiak ez duela, itxuraz behintzat, eragin zuzenik: eguzkia izan, kazkabarra izan, "menditerapiazaleak aurrera" oihuari erantzunez ateratzen omen dira goizean goiz txoriak baino alaiago. Argitzeko daga N.B.A.ko saskibaloiko entrenatzaileengandik hartua ole duten teknika hau.

• Emaitzetan garrantzi handia ematen diote gizasemeak (buru soilak omen diranagusi, %73,5) emakumeak baino terapia honen askoz zaleagoak izateari. Sexuen arteko alde honen arrazoia zein den zehazki ez dakite, baina batez ere erosketak, arropa garbitzea, etxea txukuntzea, umeekin geratu beharra eta gisa honetako "alderditxoek" izan dezaketen eraginean gogotik ari omen dira hausnartzen lau ikertalde.

• Aurrekoan esanak esan, galdetutako ia inork, halaz guztiz, ez amen luke menditerapia egingo taldean emakumerik ez balego (ondoren aipatuko dugun gastronomiaren atalean zehaztuko dugu hau polikixeago). Gizonezkoen erantzunetan ez dute jasa norberaren emazteaz ala besteenaz ari ole ziren. Nolanahi dela ere, gizaseme guztiek aitortzen dute menditerapiak sekulako ondorio onak ekarri dizkiela. Esate baterako, sendabide honetan hasi zirenetik hizkuntzaz asko ikasi dute: hitz bat bota baino lehen, bi (edo hiru) aldiz pentsatzen dute; pentsatuta ere beti-beti ingurura begiratzen dute ea emakumeren baten belarriak harrapa dezakeen; txiste matxistak ere (ia) desagertu omen dira betiko "errepertoriotik" ( gehienez ere lantegiko "lagunkoteentzaf' gordetzen dituzte).Alegia, hizkuntza hobeto menderatzeaz gain, hirugarren larunbatetan gizonago sentitzen omen dira.

• Menditerapiazale gutxik (%0,1) jo zuten ezinbestekotzat taldeko norbait despertadore moduan ibiltzea; hau da, ordutegia zehatz-mehatz bete behar dela, abiatzeko ordua dela, atseden aski hartu dela eta bideari berriz ekiteko garaia dela..., baina, erloju-gizona pozik uztearren, edozer egiteko prest daude. Azken batean, beti baitago kasu zipitzik ez egiteko aukera.

• Taldeko kide franko honetan hasi aurretik ere ezagunak ziren (familiakoak askotxo), baina taldekideekin sekula harremanik izan gabeak ere hasiak dira terapia hau bere bizitzetan sartzen. Elementu ezezagun (exotikoren bat edo beste barne) horiek taldeari on handia ekartzen diote: giroa lasaitu, autobuseko itzuliak animazio pittin batez zipriztindu, txiste berriak kontatu, aspaldiko gerrateetako era guztietako himno eta antzeko ereserki dotoreak berreskuratu...; alegia, psikologikoki oso lagungarri egokiak dira. Gainera azterketek agerian utzi dute mestizajearen erakusgarri garbientzat har daitezkeela: erabateko integraziora iristen dira oso denbora gutxian eta jatorrizkoentzat, berriz, guztiz aberasgarria da bere xilborretik haratago begiak jasotzea.

• Ildo beretik, autobus-gidariak pazientzia handikoa, lagunartean egoten dakiena eta bidean gerta daite- keen edozein gorabeheraren aurrean kokiltzen ez dena behar du.

• Taldeak buruzagi ofizialik ez duen arren, terapiazaleek oso estimatzen dute norbait gidari eta bide-erakusle izatea. Honen eginkizuna da, besteak beste, ibiltzen hasi aurretik autobusean mapa eta ibilbideari buruzko bestelako jakingarrien paperak banatzea (gero inor gutxik irakurtzen baditu ere "mareatzen naiz" eta antzekoen aitzakiatan) eta itzuleran kobratzea.Baina horretarako baino areago ondoren aipatuko dugunerako balio du batez ere.

• Terapia honetan adituen ustez oso kontuan hartzekoa da, ahal izanez gero, sekula taldeko inor ibili gabeko bideetan ibiltzea. Eta hemen dator buruzagiantzekoaren eginkizun nagusia: taldekoek (hasi berriek batez ere) 100 metroro "Inork ba al daki bidea?" galdera entzutean poker aurpegia jarri eta, bidea oso seguru nondik den ez jakin arren, goitik behera, ezker-eskuin eta zehatz-mehatz begiratu eta dakienaren planta egin eta (ia) jende guztia inguruan zintzo-zintzo edukitzea bidearen puska batean bederen (Azkenean kasu egin didate!).

• Aurrekoarekin lotuta datorrena: hamar menditerapia saioko behin gutxienez bidea ezin asmaturik ibiltzea komenigarritzat jotzen da. Larrialdietan taldea inoiz ez bezala batua dago. Gainera, gero herrira itzultzean badute etxean utzi duten koitadua, edo kalean harrapatzen dutena inpresionatzeko "batallitarik" kontatzeko (badakizu, hamar ordu gelditu gabe, bidean ilundu digu...).

• Taldeko batzuek "erbi" moduan ibiltzea maite dute, alegia, gainerako guztiek gosaria bukatu ate duten begiratu ere gabe, abiatzen dira bizkor arraio, nondik joan behar den eta, batez ere, inor atzetik ote dabilkien batere kontuan hartu gabe. Baina ibilaldiak azkenean urak bere bidera ekartzen ditu eta "azkenak aurren". Nolanahi dela ere, ez zaie kasu handirik egiten.

• Aipatu berrien antzeko ezaugarriak dituzte "mendi-gose" direlakoek. Hauetako batzuk "erbien" tipologian sar daitezke, baina ez dira guztiz berdinak. "Mendi-goseen" nahia lehenak iritsi baino areago bidean egon daitezkeen kaxko, muino, gain, ttonttor, tontor, gailur... guztiak kupitu gabe irenstea da, katalogoan egon ez egon. Ase-ezinok menditerapiak edadean aurreratu samar harrapatu eta liluratuak dira batez ere (berrogei urtetik gorakoak, gutxi gorabehera). Konbertso askotxo omen dago hauen artean, esaten dutenez.

• Hasi berriak askotan aurreiritzi ustelez arrimatzen dira taldera. Bi dira gehienetan errepikatzen diren uste ustelak: 1) menditerapia egiten dutenek oso bizimodu osasuntsua egiten dutela uste izatea (alkohola? Faborez!, tabakoa? Erotu al gara?, jateko? Txokolate pixka bat, fruitu lehorrak eta janari energetikoak. Kitto. Eta 2) pirril edo gurpil desegokiaren atzetik joatea,taldeko beteranoek egiten dutenari muzin eginez. Nahikoak dituzte (gehienez ere) hiru menditerapia saio zein oker zeuden konturatzeko.

• Eta hemen dator mendi- terapiaren beste alderdietako bat, aditu batzuen ustez, terapia honen arrakastaren giltza izan daitekeena: ibili, ibili bai, baina ibili bakarrik ez (eta kultura, zer?). Bai, kulturari ere bere txokoa egiten diote: erromaniko pixka bat hemen, gotiko pixka bat han eta, batez ere, txistorra eta ardoa, ugari, Santo Tomas inguruan; taldeko batzuen bazkariak eta gainerakoak ez aipatzeagatik. Hasieran, eskarmentu gutxiko gizaseme batzuek uste zuten sexuen arabera banatua zegoela lana (gizarajoak!): emakumeek otorduak antolatu (etxean bezperan motxila prestatzen dieten moduan) eta gizasemeek jan eta edan. Ez, bada. Berehala bota zituen Egiak "zaldi gainetik", uste usteletik (San Pablo Damaskorako bidean bezala) eta orain beti dira berak lehenak antolamendu lanetarako prest. Etxean praktikatzea besterik ez omen zaie falta menditerapiaren onura bete-betean bere gorputz-arimetan sentitzeko.

• Azken aldera aipatzen dute komeni izaten dela terapia inguruko bazterretatik hastea, baina, eta hau taldekideen irudimenerako oso ona omen da, beti badagoela aukera bira bat bukatu ondoren beste batean pentsatzen hasteko.

Hitz ematen dizuet nik usainterapia, musikoterapia, kimioterapia, fisioterapia eta beste hamaika terapiaren aditzea banuela, baina menditerapia delako honena... arrastorik ez.

Hor joan zitzaigun gure kumea pozaren pozez gurasoak egindako aurkikuntza miresgarria bidean topatzen zuen kristau guztiari erakusten. Esan beharrik ez dut, hiperbikain biribila jarri zioten eskolan. Eta, aizue, hau da onena, horiek denak irakurtzean ohartu nintzen hamar urte neramatzala nik menditerapia egiten, eta enteratu gabe! Horregatik ote hilabeteko laugarren astelehenetan (abuztukoan izan ezik) sekulako babo planta eramaten dudala lanera?